Konstrukcja zdania w czasie przeszłym niedokonanym (Imperfetto)
|
Zastosowanie czasu przeszłego niedokonanego:
1) mówiąc o niezakończonych czynnościach przeszłych, w okresie ich wykonywania (nie widzimy momentu rozpoczącia/zakończenia)
Sei mesi fa ero ancora in Berlin. |
6 miesiecy temu byłem jeszcze w Berlinie. |
Due giorni fa alle 11 di mattina mia madre faceva il bucato. |
Dwa dni temu o 11 rano moja mama robiła pranie. |
Oggi guardavo la TV |
Dziś oglądałem telewizję. |
Allora giocavo al computer. |
Wtedy grałem na komputerze. |
In quel momento stavo per uscire |
W tamtym momencie zbierałem sie do wyjscia. |
2) kiedy chcemy wyrazić długą czynność przerwaną przez inną zdecydowanie krótszą czynność,
3) do opisu stanów fizycznych i psychicznych, mających miejsce w przeszłości,
4) podczas opisów wydarzeń mających miejsce w przeszłości
Era una notte indimenticabile. |
To była niezapomniana noc |
Il treno era pieno di gente. |
Pociąg był pełen ludzi. |
Il sole brillava fortemente e gli uccelli cantavano . |
Słońce świeciło mocno i ptaki śpiewały. |
Due giorni faceva caldo e c’era il vento debole. |
Dwa dni temu było ciepło i wiał delikatny wiatr. |
5) do wyrażania współbieżnych czynności przeszłych, tj. trwających równolegle w przeszłości
Marco guardava la Tv e Giorgio faceva colazione. |
Marco oglądał telewizję a Giorgio robił śniadanie. |
Mentre guidava la macchina, ascoltava la radio. |
Podczas gdy jechał autem, słuchał radia. |
Sempre mentre era nervoso, fumava le sigarette. |
Zawsze gdy był zdenerwowany, palił papierosy. |
Mentre andava in bici, ammirava il paesaggio. |
Podczas gdy jeździł rowerem, podziwiał krajobrazy. |
Faceva la doccia e cantava nello stesso tempo. |
Brał prysznic i śpiewał w tym samym czasie. |
6) w celu przedstawienia czynności, które regularnie powtarzały się w przeszłości,
Da giovane Antonio andava spesso in montagna. |
W młodości Antonio jeździł często w góry. |
A scuola Giovanna rispondeva a tutte le domande dell’insegnante. |
W szkole Joanna odpowiadała na wszystkie pytania nauczyciela. |
Durante il nostro soggiorno in Grecia andavamo sempre a spiaggia. |
W czasie naszego pobytu w Grecji chodziliśmy zawsze na plażę. |
Quando ero piccolo giocavo spesso a calcio. |
Kiedy byłem mały grałem często w piłkę. |
Konstrukcja czasu przeszłego niedokonanego (Imperfetto)
Jak przedstawiono na powyższym schemacie, zdanie w czasie Imperfetto składa się z podmiotu, czasownika i dopełnienia. Najistotniejszą częścią tej konsrukcji pozwalającą różnicować nam zdania wyrażone w tym czasie od zdań wyrażonych w innych czasach jest fragment schemtu dotyczący czasownika. W czasie Imperfetto ten właśnie czasownik jest odmieniany odpowiednio przez osoby. Jak wiemy w języku włoskim istnieją 3 koniugacje czasowników. Przynależność danego czasownika do danej koniugacji (danego schematu odmiany) jest określana na podstawie końcówki jego formy bezokolicznikowej -are, -ere, -ire. Podczas odmiany czasowników w czasie Imperfetto odcinamy wspomniane końcówki bezokoliczników otrzymując tzw. temat czasownika. Następnie w zależności od koniugacji do której przynależy czasownik doklejamy w poszczególnych osobach końcówki zgodne z poniższą tabelą:
|
-are |
-ere |
-ire |
io |
-avo |
-evo |
-ivo |
tu |
-avi |
-evi |
-ivi |
lui/lei |
-ava |
-eva |
-iva |
noi |
-avamo |
-evamo |
-ivamo |
voi |
-avate |
-evate |
-ivate |
loro |
-avano |
-evano |
-ivano |
I KONIUGACJA
|
giocare |
grać |
io |
giocavo |
grałem |
tu |
giocavi |
grałeś |
lui/lei |
giocava |
grał |
noi |
giocavamo |
graliśmy |
voi |
giocavate |
graliście |
loro |
giocavano |
grali |
II KONIUGACJA
|
correre |
biegać |
io |
correvo |
biegałem |
tu |
correvi |
biegałeś |
lui/lei |
correva |
biegał |
noi |
correvamo |
biegaliśmy |
voi |
correvate |
biegaliście |
loro |
correvano |
biegali |
III KONIUGACJA
sentire |
czuć |
|
io |
sentivo |
czułem |
tu |
sentivi |
czułeś |
lui/lei |
sentiva |
czuł |
noi |
sentivamo |
czuliśmy |
voi |
sentivate |
czuliście |
loro |
sentivano |
czuli |
Uwaga! Aby ułatwić sobie naukę odmiany czasowników w czasie Imperfetto, w poszczególnych koniugacjach zwróć uwagę na zgoność pierwszych liter końcówek bezokoliczników (-are, -ere, -ire) i końcówek dodawanych do tematu czasownika podczas odmiany.
Nie wszystkie czasowniki w języku włoskim odmieniają się w czasie przeszłym niedokonanym w podany powyżej, regularny sposób. Istnieją czasowniki, których odmiana przez osoby jest nieregularna. Jednym z najistotniejszych, a zarazem najbardziej chyba nieregularnym czasownikiem jest essere (być). Jego nieregularna odmiana w czasie Imperfetto wygląda następująco:
|
essere |
być |
io |
ero |
byłem |
tu |
eri |
byłeś |
lui/lei |
era |
był |
noi |
eravamo |
byliśmy |
voi |
eravate |
byliście |
loro |
erano |
byli |
Wiele czasowników, które pozornie wydają się być nieregularne tak naprawdę odmienia się w regularny sposób, a nieregularne są jedynie ich formy bezokolicznikowe. Czasowniki o których mowa posiadają odpowiednik bezokolicznika w języku łacińskim z końcówką (-are, -ere, -ire) i odmieniają się zgodnie z przedstawionym wyżej schematem w koniugacji określonej przez końcówkę łacińskiego bezokolicznika. (tak jakbyśmy odmieniali czasownik łaciński). Przykładem czasownika należącego do tej grupy jest bere - pić. Jego łaciński odpowiednik to bevere. Widzimy, że w tym przypadku mamy do czynienia z II koniugacją (-ere), a tematem jest bev-.
|
bere |
pić |
io |
bevevo |
piłem |
tu |
bevevi |
piłeś |
lui/lei |
beveva |
pił, piła |
noi |
bevevamo |
piliśmy |
voi |
bevevate |
piliście |
loro |
bevevano |
pili |
Analogiczna sytuacja ma miejsce w przypadku czasownika dire - mówić. Jego łaciński odpowiednik to dicere. Widzimy, że jest to czasownik przynależny również do II koniugacji (-ere), który posiada temat dic-.
|
dire |
mówić |
io |
dicevo |
mówiłem |
tu |
dicevi |
mówiłeś |
lui/lei |
diceva |
mówił, mówiła |
noi |
dicevamo |
mówiliśmy |
voi |
dicevate |
mówiliście |
loro |
dicevano |
mówili |
Kolejnym przedstawionym przykładem nieregularnego czasownika w czasie Imperfetto jest fare - robić. Jego łaciński odpowiednik to facere. Czasownik również przynależy do II koniugacji (-ere) oraz posiada temat fac-.
|
fare |
robić |
io |
facevo |
robiłem |
tu |
facevi |
robiłeś |
lui/lei |
faceva |
robił, robiła |
noi |
facevamo |
robiliśmy |
voi |
facevate |
robiliście |
loro |
facevano |
robili |
Przykłady zdań w czasie przeszłym niedokonanym (Imperfetto)
Il 10 luglio avevo un lavoro. 10 lipca miałem pracę. |
Quando era a Bologna lavorava e studiava. Kiedy była w Boloni pracowała i uczyła się. |
Mia madre cucinava, mentre mio padre leggeva il giornale. Moja mama gotowała, podczas gdy mój tata czytał gazetę. |
Lui non sapera una parola d’italiano. On nie znał ani słowa po włosku. |
Il sabato andavamo sempre in discoteca. W soboty chodziliśmy zawsze na dyskotekę. |
Ieri sera ero molto felice! Wczoraj byłem bardzo szczęśliwy! |
Określniki używane w czasie Imperfetto:
Mentre - podczas gdy |
A scuola Anita faceva sempre gli stessi errori W szkole Anita popełnia zawsze te same błędy. |
Dina è sempre stata cosi. Zawsze taka była (i jest również teraz) |
Autor Tekstu: Natalia Rzepka