TRYB WARUNKOWY TERAŹNIEJSZY - CONDIZIONALE PRESENTE (SEMPLICE) - GRAMATYKA JĘZYKA WŁOSKIEGO

TRYB  WARUNKOWY  TERAŹNIEJSZY – CONDIZIONALE PRESENTE (SEMPLICE)

Zastosowanie
Trybu warunkowego condizionale presente używamy w celu wyrażenia:

  • prośby, życzenia, polecenia w sposób uprzejmy,
  • czynności nierealnych, wyobrażeń, marzeń,
  • wiadomości pochodzących od innych osób, które mogą okazać się nieprawdziwe.

Tworzenie i końcówki

Condizionale presente jest stosunkowo prosty w budowie, ponieważ czasowniki pierwszej i drugiej koniugacji przyjmują identyczne końcówki. Jedynie w koniugacji trzeciej istnieje drobna zmiana, aczkolwiek można dostrzec znaczne podobieństwa.

Tryb przypuszczający prosty condizionale semplice tworzymy poprzez odcięcie od bezokolicznika końcówek -are, -ere lub -ire i (w zależności od osoby) wstawienie na ich miejsce następujących zakończeń:

 

-are

-ere

-ire

io

-erei

-erei

-irei

tu

-eresti

-eresti

-iresti

lui/lei

-erebbe

-erbbe

-irebbe

noi

-eremmo

-eremmo

-iremmo

voi

-ereste

-ereste

-ireste

loro

-erebbero

-erebbero

-irebbero

A oto pełna odmiana w trzech koniugacjach:

Pierwsza koniugacja:

 

cantare

śpiewać

io

canterei

zaśpiewałbym

tu

canteresti

zaśpiewałbyś

lui/lei

canterebbe

zaśpiewałby

noi

canteremmo

zaśpiewalibyśmy

voi

cantereste

zaśpiewalibyście

loro

canterebbero

zaśpiewaliby

Druga koniugacja:

 

leggere

czytać

io

leggerei

przeczytałbym

tu

leggeresti

przeczytałbyś

lui/lei

leggerebbe

przeczytałby

noi

leggeremmo

przeczytalibyśmy

voi

leggereste

przeczytalibyście

loro

leggerebbero

przeczytaliby

Trzecia koniugacja:

 

finire

kończyć

io

finirei

skończyłbym

tu

finiresti

skończyłbyś

lui/lei

finirebbe

skończyłby

noi

finiremmo

skończylibyśmy

voi

finireste

skończylibyście

loro

finirebbero

skończyliby

Zwróćmy uwagę, że tak jak w czasie futuro semplice, końcówki pierwszej i drugiej koniugacji są takie same i zaczynają sie od -e-, natomiast końcówki trzeciej koniugacji zaczynają się od -i-.

Cała odmiana trybu condizionale semplice jest podobna do odmiany czasu futuro semplice, uważajmy jednak na następujące różnice:

- pierwsza osoba w condizionale ma końcówkę -erei lub -irei, druga liczby pojedynczej w futuro -erai lub -irai: 

 

condizionale semplice

 

futuro semplice

1. osoba
liczby pojedynczej

canterei

zaśpiewałbym

2. osoba 
liczby pojedynczej

canterai

zaśpiewasz

 

-erei

 

-erai

 

- pierwsza osoba liczby mnogiej w condizionale ma końcówkę -eremmo lub -iremmo, a w futuro -eremo, -iremo:

 

condizionale semplice

 

futuro semplice

1. osoba
liczby mnogiej

canteremmo

zaśpiewalibyśmy

1. osoba
liczby mnogiej

canteremo

zaśpiewamy

 

-eremmo

 

-eremo

 

- druga osoba liczby mnogiej w condizionale kończy się na -ereste lub -ireste, a w futuro na -erete, -irete:

 

condizionale semplice

 

futuro semplice

2. osoba
liczby mnogiej

cantereste

zaśpiewalibyście

2. osoba
liczby mnogiej

canterete

zaśpiewacie

 

-ereste

 

-erete

 

W trybie condizionale mamy następujące czasowniki nieregularne:

Na początek czasownik essere:

 

essere

być

io

sarei

byłbym

tu

saresti

byłbyś

lui/lei

sarebbe

byłby

noi

saremmo

bylibyśmy

voi

sareste

bylibyście

loro

sarebbero

byliby

Trzy czasowniki nieregularne pierwszej koniugacji mają końcówki zaczynające się od -a:

io

-arei

tu

-aresti

lui/lei

-arebbe

noi

-aremmo

voi

-areste

loro

-arebbero

 

dare - dawać

fare - robić

stare - przebywać, 
miewać się

io

darei

farei

starei

tu

daresti

faresti

staresti

lui/lei

darebbe

farebbe

starebbe

noi

daremmo

faremmo

staremmo

voi

dareste

fareste

stareste

loro

darebbero

farebbero

starebbero

Główną cechą odmiany innych czasowników nieregularnych w condizionale semplice, jest brak początkowego -e- w końcówkach. Oto końcówki i odmiana przykładowego czasownika:

io

-rei

tu

-resi

lui/lei

-rebbe

noi

-remmo

voi

-reste

loro

-rebbero

 

avere

mieć

io

avrei

miałbym

tu

avresti

miałbyś

lui/lei

avrebbe

miałby

noi

avremmo

mielibyśmy

voi

avreste

mielibyście

loro

avrebbero

mieliby

Podobnie odmieniają się czasowniki:

andare

iść, jechać

dovere

musieć

potere

móc

sapere

wiedzieć

Pozostałe czasowniki nieregularne dodatkowo podwajają -r- w końcówce:

io

-rrei

tu

-rresti

lui/lei

-rrebbe

noi

-rremmo

voi

-rreste

loro

-rremmo

 

bere - pić

io

berrei

tu

berresti

lui/lei

berrebbe

noi

berremmo

voi

berreste

loro

berrebbero

Niektórym z nich oprócz tego znika litera -l- lub -n- przed końcówką bezokolicznikową:

 

volere - chcieć

io

vorrei

tu

vorresti

lui/lei

vorrebbe

noi

vorremmo

voi

vorreste

loro

vorrebbero


 

rimanere - zostawać

tenere - trzymać

venire - przychodzić

io

rimarrei

terrei

verrei

tu

rimarresti

terresti

verresti

lui/lei

rimarrebbe

terrebbe

verrebbe

noi

rimarremmo

terremmo

verremmo

voi

rimarreste

terreste

verreste

loro

rimarrebbero

terrebbero

verrebbero

Uwaga: we włoskim trybie przypuszczającym, w odróżnieniu od polskiego, nie widać rodzaju, czyli canterebbe znaczy zarówno śpiewałby, śpiewałaby jak i śpiewałoby etc.

Na koniec pełne zdania z trybem condizionale semplice:

Signore, potrei farLe una domanda?

Czy mogłabym zadać panu pytanie?

Loro partirebbero volentieri con noi in America.

Oni chętnie wyjechaliby z nami do Ameryki.

Andresti al supermercato a fare la spesa?

Poszedłbyś do supermarketu na zakupy?

Non abiterei mai in questa casa.

Nigdy nie zamieszkałbym w tym domu.

Potrei andare con voi?

Mogłabym pójść z wami?

Na samym wstępie omawiania trybu condizionale semplice przestawiliśmy w uproszczony sposób podstawowe zasady stosowania . Poniżej prezentujemy szczegóły użycia tego trybu.

Za pomocą trybu przypuszczającego prostego condizionale semplice możemy sobie w języku włoskim "pogdybać". Najczęściej odpowiada on polskim formom czasownikowym zakończonym na -bym, -byś, -by etc.

UWAGA: W języku polskim możemy przenosić te końcówki przed czasownik, co we włoskim jest niemożliwe.

Andrei volentieri al mare.

Chętnie pojechałabym nad morze.

Che cosa faresti in questa situazione?

Co byś zrobił w tej sytuacji?

A teraz konkretne przypadki użycia condizionale:

1) wskazuje możliwość, zazwyczaj obwarowaną jakimś warunkiem (tryb warunkowy drugiego typu):

Quel giovane potrebbe fare la carriera.

Ten młody człowiek mógłby zrobić karierę.

Lui sicuramente comprerebbe quell'anello alla moglie.

On na pewno kupiłby żonie ten pierścionek.

Viaggerei di più, se avessi meno lavoro.

Podróżowałabym więcej, gdybym miała mniej pracy.

Comprerebbe una nuova macchina, se guadagnasse molti soldi.

Kupiłby nowy samochód, jeśli zarabiałby dużo pieniędzy.

Faremmo una gita, se facesse bel tempo.

Pojechalibyśmy na wycieczkę, gdyby była ładna pogoda.

Se potessi, ti aiuterei.

Gdybym mogła, pomogłabym ci.

2) wyraża pragnienie możliwe do realizacji:

Non voglio restare a casa, preferirei uscire.

Nie chcę zostać w domu, wolałabym wyjść.

Vorrei una camera con vista sul mare.

Chciałabym pokój z widokiem na morze.

Farei volentieri una passeggiata.

Chętnie poszłabym na spacer.

Mi comprerei questo profumo.

Kupiłabym sobie te perfumy.

Loro desidererebbero partire per Maledive.

Oni pragnęliby wyjechać na Malediwy.

Mi piacerebbe incontrarvi domani.

Chciałabym się z wami spotkać jutro.

3) pozwala poprosić o coś w sposób bardzo grzeczny:

Scusi, potrebbe chiudere la finestra, per favore.

Przepraszam, czy mógłby Pan zamknąć okno?

Potrebbe portarmi il menu?

Czy mógłby pan przynieść mi menu?

Mi passeresti il sale, per favore?

Podałbyś mi chleb?

Mi faresti la spesa ,per favore?

Zrobiłbyś dla mnie zakupy?

Mi fareste un favore?

Wyświadczylibyście mi przysługę?

Potreste non fumare qui, signori?

Czy moglibyście Państwo tu nie palić?

4) za jego pomocą możemy dawać rady:

Al posto tuo farei una dieta.

Na twoim miejscu przeszłabym na dietę.

Dovresti riposare di più.

Powinieneś więcej odpoczywać.

Secondo me dovreste rimanere in Polonia.

Według mnie powinniście zostać w Polsce.

Non comprerei quel vestito.

Nie kupowałabym tej sukienki.

Non mi fiderei di lui.

Nie ufałabym mu.

Al posto vostro andremmo in montagna per una settimana.

Na waszym miejscu pojechalibyśmy w góry na tydzień.

5) wyraża opinię lub hipotezę, której nie jesteśmy pewni:

Questo orologio dovrebbe costare un bel po'.

Ten zegar pewnie sporo kosztuje.

Direi che possiamo andare.

Powiedziałabym, że możemy już iść.

Alice dovrebbe arrivare in orario, spero.

Alicja powinna przybyć na czas, mam nadzieję.

Direi di sì, ma non ne sono sicuro.

Wydaje mi się, że tak, ale nie jestem pewien.

Questo prodotto dovrebbe essere più economico.

Ten produkt powinien mniej kosztować.

6) służy do podawania wiadomości nie sprawdzonych (typowe dla języka prasowego):

Secondo i testimoni, l'assassino sarebbe un uomo sui quarant'anni.

Według świadków, zabójca miałby być mężczyzną około czterdziestki.

Il governo starebbe pensando di ridurre le tasse.

Rząd miałby rozważać obniżenie podatków.

Il presidente parlerebbe con il primo ministro stamattina.

Prezydent miałby rozmawiać z premierem dziś rano.

La cantante spenderebbe mille euro per un paio di scarpe.

Piosenkarka miałaby zapłacić tysiąc euro za parę butów.

Il ministro partirebbe per l'Italia.

Minister miałby wyjechać do Włoch.

Osobliwości odmiany czasownika w trybie condizionale semplice:

  • Czasowniki zakończone na -care, -gare

    W tej grupie czasowników dodajemy spółgłoskę h przed charakterystycznymi końcówkami.

    czasownik cercare - szukać
    Liczba pojedyncza
    1. io cercherei
    2. tu cercheresti
    3. lui, lei cercherebbe    		 Liczba mnoga
    1. noi cercheremmo
    2. voi cerchereste
    3. loro cercherebbero

    czasownik pagare - płacić
    Liczba pojedyncza
    1. io pagherei
    2. tu pagheresti
    3. lui, lei pagherebbe    		 Liczba mnoga
    1. noi pagheremmo
    2. voi paghereste
    3. loro pagherebbero


    2. Czasowniki zakończone na -ciare, -giare

    W tej grupie czasowników usuwamy samogłoskę i przed charakterystycznymi końcówkami.

    czasownik cominciare – zaczynać
Liczba pojedyncza
1. io comincerei
2. tu cominceresti
3. lui, lei comincerebbe		 Liczba mnoga
1. noi cominceremmo
2. voi comincereste
3. loro comincerebbero

czasownik mangiare - jeść

Liczba pojedyncza
1. io mangerei
2. tu mangeresti
3. lui, lei mangerebbe		 Liczba mnoga
1. noi mangeremmo
2. voi mangereste
3. loro mangerebbero

Przykłady zdań:

Vorrei diventare medico.
Chciałbym zostać lekarzem.

Potresti non fumare qui?
Czy mógłbyś tu nie palić?

Chi potrebbe aiutarmi?
Kto mógłby mi pomóc?

Direi, lei è una buona attrice.
Powiedziałbym, że ona jest dość dobrą aktorką.

Ordinerei un bicchiere di vino bianco per favore.
Zamówiłbym kieliszek białego wina.

W trybie condizionale presente czasowniki w stronie biernej i zwrotnej odmieniają się w następujący sposób:

Przykład

Czasownik zwrotny
 
Lavarsi – myć się

Liczba pojedyncza
Mi laverei
Ti laveresti
Si laverebbe		 Liczba mnoga
Ci laveremmo
Vi lavereste
Si laverebbero

I ten sam czasownik w odmianie w stronie biernej:

Essere lavato

Liczba pojedyncza
Sarei lavato
Saresti lavato
Sarebbe lavato		 Liczba mnoga
Saremmo lavati
Sarestre lavati
Sarebbero lavati