Nauka Jezyka Włoski Online

CZAS TERAŹNIEJSZY - IL PRESENTE INDICATIVO - GRAMATYKA JĘZYK WŁOSKI

Czas teraźniejszy- il presente indicativo

Czas teraźniejszy w jezyku włoskim, a dokładnie jego zastosowanie, bardzo przypomina czas teraźniejszy w języku polskim. Isnieje jednak kluczowa różnica: włoski czas teraźniejszy -presente indicativo może wyrazić także czynność, która ma się zrealizować w niedalekiej przyszłości.

    A Giugno vado in Inghliterra – w czerwcu jadę do Anglii
    A Luglio vado in Italia – w lipcu jadę do Włoch
    Ti aiuto appena faccio i lavori di casa- pomoge ci jak tlyko skończę prace domowe
    Ti telefono appena finisco gli esercizi- zadzwonię do ciebie jak tylko skończę ćwiczenia


Odmiany regularna we włoski czasie teraźniejszym

W języky włoski możey wyróżnić trzy koniugacje, tj. klasy odmiany czasowników przez liczby i osoby. Jeżeli dany czasownik odmienia się zgodnie z którąś z tych klas odmiany (koniuacji) to mówimy że jego odmiana jest regularna w przeciwnym wypadku o takiej odmianie powiemy, że jest nieregularna. To według, której koniugacji odmieniamy dany czasownik regularny jest określane na podstawie bezokolicznika, a dokładnie jego końcówki. Bezokolicznik to czasownik w formie podstawowej, bezosobowej. Przykłady bezokoliczników w języku polskim to być, biec, robić, gotować, pływać, kupić.

Bezokoliczniki w języku włoskim mogą posiadać następujące 3 rodzaje końcówek:  -are-ere, lub -ire kwalifikujących czasownik odpowiednio do pierwszej, drugiej lub trzeciej koniugacji:


koniugacja

końcówka

bezokolicznik włoski

bezokolicznik polski

pierwsza

-are

suonare

grać

druga

-ere

scrivere

pisać

trzecia

-ire

patire

cierpieć


W celu otrzymania czasownika odpowiednio odmienionego przez osoby należy odrzucić wymienione już wcześniej końcówki -are-ere, lub -ire, otrzyamy tzw. temat czasownika. Do tak otrzymanego tematu dodajemy nowe końcówki zależne od czasu, osoby i liczby. Końcówki te charakterytyczne dla czasu teraźniejszego poznasz w dalszej części tego artykułu, natomiast dla innych czasów języka włoskiego w odpowiednich artykułach poświęconych konkretnemu czasowi gramatycznemu

I.Koniugacja czasownika

W poniższej tablicy prezentujemy w lewej kolumnie listę osób: "Ja, ty... my, wy,.." w języku włoskim, w prawej natomiast odpowiadające tym osobom końcówki dla pierwszej koniugacji. Końcówki te podstawia się w miejsce końcówki -are bezokolicznika:

pierwsza koniugacja

io

-o

tu

-i

lui/lei

-a

noi

-iamo

voi

-ate

loro

-ano

 A o to przykłady odmiany czasownika "suonare - grać" w I koniugacji:

suonare

grać

io

suono

ja

gram

tu

suoni

ty

grasz

lui/lei

suona

on/ona

gra

noi

suoniamo

my

gramy

voi

suonate

wy

gracie

loro

suonano

oni/one

grają

W języku włoskim (w przeciwieństwie np. do jezyka angielskiego) nie jest konieczne poprzedzanie czasownika zaimkami osobowymi np. io, tu, noi, loro


Io suono una melodia.

Ja gram melodię.

Ale równie poprawnie możemy powiedzieć:


Suono una melodia

Gram melodię.

Wynika to z faktu, że wykonawcę czynności (podmiot) możemy (podobnie zresztą jak w języku polskim) określić na podstawie samej końcówki odmienionego czasownika (końcówka -o, więc io ja)

II.Koniugacja czasownika

Do drugiej koniugacji należą czasowniki zakończone na -ere. Poniższa tabela podobnie jak poprzednio w lewej kolumnie wymienia kolejno poszczególne osoby przez które odmieniamy czasownik (najpierw te w liczbie pojedynczej: io, tu, lui/lei, a następnie w liczbie mnogiej: noi, voi, loro), podczas gdy w prawej kolumnie podaje odpowiadające tym osobom końcówki czasownika, które dołączamy do tematu bezokolicznika (tj. bezokolicznik bez -ere) w celu uzyskania poprawnie odmienionego czasownika w danej osobie w II koniugacji:

druga koniugacja

io

-o

tu

-i

lui/lei

-e

noi

-iamo

voi

-ete

loro

-ono

 A o to przykłady odmiany czasownika "scrivere - pisać" w II koniugacji:

scrivere

pisać

io

scrivo

ja

piszę

tu

scrivi

ty

piszesz

lui/lei

scrive

on/ona

pisze

noi

scriviamo

my

piszemy

voi

scrivete

wy

piszecie

loro

scrivono

oni/one

piszą

III. Koniugacja czasownika

Do trzeciej koniugacji należą czasowniki zakończone na -ire. Poniższa tabela analogicznie jak w dwóch poprzednich przypadkach przedstawia końcówki odpowiadające poszczególnym osobom podczas odmiany czasowników należących do tej właśnie koniugacji:


trzecia koniugacja

io

-o

tu

-i

lui/lei

-e

noi

-iamo

voi

-ite

loro

-ono

A o to przykłady odmiany czasownika "partire - wyjeżdżać" w III koniugacji:

partiare

wyjeżdżać

io

parto

ja

wyjeżdżam

tu

parti

ty

wyjeżdżasz

lui/lei

parte

on/ona

wyjeżdża

noi

partiamo

my

wyjeżdżamy

voi

partite

wy

wyjeżdżacie

loro

partono

oni/one

wyjeżdżaią

UWAGA!
Warto zwrócić szczególną uwagę na fakt, iż w przypadku części czasowników trzeciej koniugacji, u których w bezokoliczniku końcówka -ire  jest poprzedzona samogłoską i spółgłoską należy, przed wyżej wymienionymi końcówkami charakterystycznymi dla danej osoby/liczby umieścić dodatkowo cząstkę -isc-. Cząstkę -isc- dodajemy w całej liczbie pojedynczej i w trzeciej osobie liczby mnogiej. Całość końcówek tej klasy czasowników wyglada w sposób przedstawiony poniżej:

trzecia koniugacja (2)

io

-isco

tu

-isci

lui/lei

-isce

noi

-iamo

voi

-ite

loro

-iscono

A oto przykładowa odmiana czasowników tego typu:

capire

rozumieć

io

capisco

ja

rozumiem

tu

capisci

ty

rozumiesz

lui/lei

capisce

on/ona

rozumie

noi

capiamo

my

rozumiemy

voi

capite

wy

rozumiecie

loro

capiscono

oni/one

rozumieją

Poniżej przedtsawiamy przykłady innych czasowników odmieniających się jak capire . Zwykle można je rozpoznać po samogłosce i spółgłosce przed końcówką bezokolicznika -ire, w odróżnieniu od czasowników odmieniających się jak partire, które mają przed -ire dwie spółgłoski

apparire

pojawiać się

capire

rozumieć

pulire

czyścić

preferire

woleć

spedire

wysyłać

sparire

znikać

Zwróćmy uwagę , że końcówki 1 i 2 osoby liczby pojedynczej (io - ja, tu - ty) oraz 1 osoby liczby mnogiej (noi - my) są takie same we wszystkich koniugacjach (odmianach): io: -o, tu:  -i,  noi: -iamo

W przypadku 3 osoby liczby pojedynczej (lui/lei - on/ona) i mnogiej (loro - oni/one) końcówki są identyczne w II i III koniugacji (-ere, -ire), ale inne niż w I koniugacji (-are)

I koniugacja

suona

suonano

II koniugacja

scrive

scrivono

III koniugacja

parte

partono

Natomiast 2 osoba liczby mnogiej (voi -wy) ma różne końcówki w każdej z trzech koniugacji: 

I koniugacja

suonate

II koniugacja

scrivete

III koniugacja

partite

Szyk zdania

1.Zdanie oznajmujące

W języku włoskim szyk zdania oznajmującego jest taki sam jak w języku polskim. Poniżej przedstawiamy kolejność poszczególnych części mowy:

    PODMIOT + ORZECZENIE + DOPEŁNIENIE

    I gatti sono neri. -  Koty są czarne.

Podobnie jak w języku polskim w zdaniu mogą również występować okoliczniki i przydawki:

    I tre gatti sul divano sono neri. - Trzy koty na kanapie sa czarne

Przydawki sa umieszczone przed podmiotem i dlatego szyk zdania pozostał niezmieniony..

Możliwe jest także umieszczenie przydawki na końcu zdania:

    I gatti sono sul divano. - Koty sa na kanapie.

Zdarza sie również, że zdanie rozpoczyna się od orzeczenia:

    Volete andare al mare? - Chcecie jechać nad morze


2.Zdanie przeczące

Niżej widać, w jaki sposób w języku włoskim tworzy się przeczenia.

    PODMIOT + NON + ORZECZENIE + DOPEŁNIENIE

    Oto przykładowe zdanie:

    I bambini sono piccoli. - Dzieci sa małe.

    Aby utworzyć na bazie zdania twierdzącego zdanie przeczące należy przed orzeczeniem dodać partykułę przeczącą "non":

    I bambini non sono piccoli. - Dzieci nie są małe.

Reguła pokazana powyżej ma zastosowanie także w zdaniu złożonym, kiedy to partykułę "non" wstawiamy przed orzeczeniem które chcemy zaprzeczyć:

    Noi siamo al lavoro e loro non ci sono ancora arrivati. - My jesteśmy w pracy, a oni jeszcze tam nie przyjechali.

Ważna Uwaga! Choć w języku włoskim istnieje również słówko "no" to w żadnym wypadku nie należy go używać przed orzeczeniem w celu jego zaprzeczania. Służy wyłącznie Służy ono jedynie do wyrażania negatywnej odpowiedzi:

    Sei in Italiano? - Czy jesteś Włochem?
    No. – Nie

3.Zdanie pytające

Struktura zdania pytającego jest równie prosta, wynika to z faktu , że jest ona taka sama jak w zdaniu oznajmującym. Jedyna różnica polega na zastapieniu kropki znakiem zapytania. Poniżej przedstawiamy zapis schematyczny poszczególnych części mowy w zdaniu pytającym w języku włoskim:

    PODMIOT + ORZECZENIE + DOPEŁNIENIE ?

    I gatti sono neri. - Koty sa czarne. (zdanie oznajmujące)
    I gatti sono neri? - Czy koty sa czarne? (pytanie)

Innym sposobem na zadanie takiego pytania jest zastosowanie inwersji, czyli zamiana miejscami czasownika z podmiotem jak w poniższym przykładzie:

    Sono neri i gatti? - Czy koty sa czarne?

Wersja druga jest często stosowana w jezyku mówionym, gdyż posługując się inwersją nie musimy pamiętać o odpowiedniej intonacji (akcentowaiu zdania pytającego), która wskazywałaby, że chodzi nam o pytanie. W przeciwnym razie taka wypowiedź mogłaby zostać poprostu zinterpretowana jak zdanie twierdzące.

Dołącz do ludzi uczących się słówek efektywniej