CZASOWNIKI POSIŁKOWE W CZASACH ZŁOŻONYCH

Submitted by admin on Sat, 06/15/2013 - 22:34.

Czasownik posiłkowy jest częścią mowy, która służy tylko do tworzenia konstrukcji gramatycznych i nie jest tłumaczona na język polski. W języku włoskim czasowniki posiłkowe avere i essere umożliwiają tworzenie czasów złożonych. Poprzedzają one czasownik główny. Niezmiernie ważnym jest, by wiedzieć, które czasowniki należy używać z essere, a które występują po avere
Czasy złożone tworzymy odmieniając czasownik essere lub avere w odpowiednim czasie prostym i dodając imiesłów bierny czasownika właściwego. Oto przykłady:

passato prossimo	Sono andata al cinema.	Poszłam do kina.
trapassato prossimo	Dopo che ero andata al cinema, ho parlato del film con Maria.	Po tym jak poszłam do kina, porozmawiałam o filmie z Marią.
futuro anteriore	Dopo che sarò andata al cinema, parlerò del film con Maria	Po tym jak pójdę do kina, porozmawiam o filmie z Marią.
condizionale composto	Sarei andata al cinema, ho dovuto lavorare.	Poszłabym do kina, ale musiałam pracować.

Nie zawsze jednak wiadomo, który czasownik właściwy wymaga czasownika posiłkowego essere, a który avere. Poznajmy zatem najważniejsze zasady.

Z avere występują:

1) wszystkie czasowniki przechodnie, czyli takie które wymagają dodatkowego, bezpośredniego określenia:

czasownik przechodni	dopełnienie bliższe	znaczenie
leggere	il libro	czytać książkę
scrivere	la lettere	pisać list
mangiare	la mela	jeść jabłko
bere	l'acqua	pić wodę
guardare	il film	oglądać film
ascoltare	la musica	słuchać muzyki
comprare	il cibo	kupować jedzenie
vendere	la merce	sprzedawać towar

2) niektóre czasowniki nieprzechodnie (nie mają dopełnienia bliższego). Oto najważniejsze z nich:

credere	wierzyć	promettere	obiecywać
pensare	myśleć	piangere	płakać
telefonare	telefonować	ridere	śmiać się
lavorare	pracować	tacere	milczeć
dormire	spać	parlare	rozmawiać
ringraziare	dziękować	gridare	krzyczeć
viaggiare	podróżować	rifiutare	odmawiać
pranzare	jeść obiad	rinunciare	rezygnować
cenare	jeść kolację	smettere	przestawać
permettere	pozwalać	soffrire	cierpieć

3) niektóre czasowniki ruchu (ważny jest sam ruch, a nie dotarcie do jakiegoś miejsca):

camminare	chodzić
passeggiare	spacerować
marciare	maszerować
girare	krążyć
ballare	tańczyć
danzare	tańczyć
sciare	jeździć na nartach
atterrare	lądować
decollare	startować

Natomiast z essere występuje:

1) większość czasowników nieprzechodnich. Wśród nich:

- czasowniki statyczne:

essere	być
esistere	istnieć
stare	przebywać, czuć się, stać
rimanere	zostawać
restare	zostawać

- czasowniki zmiany stanu:

diventare	stawać sie
nascere	rodzić się
morire	umierać
crescere	rosnąć
ringiovanire	odmłodnieć
invecchiare	zestarzeć się
dimagrire	schudnąć
ingrassare	przytyć

- większość czasowników ruchu (ważne jest dotarcie do miejsca):

andare	iść, jechać
venire	przychodzić
uscire	wychodzić
entrare	wchodzić
partire	wyjeżdżać
tornare	wracać
arrivare	przyjeżdżać
giungere	dotrzeć
fuggire	uciekać
scappare	uciekać

- czasowniki zwrotne, np.:

lavarsi	myć się
pettinarsi	czesać się
vestirsi	ubierać się
spogliarsi	rozbierać się
vergognarsi	wstydzić się
vedersi	widzieć się

A oto przykładowe zdania w czasach złożonych z posiłkowymi avere i essere:

Oggi ho mangiato una pizza buonissima.	Dziś zjadłam przepyszną pizzę.
Marco non viene, avrà perso il treno.	Marek nie przychodzi, pewnie uciekł mu pociąg.
Avrei comprato questo vestito ma era troppo caro.	Kupiłabym tę sukienkę, ale była za droga.
Oggi abbiamo dormito fino alle undici.	Wczoraj spaliśmy aż do jedenastej.

Ieri sono tornata dopo il viaggio in Cina.	Wczoraj wróciłam z podróży do Chin.
Oggi ci siamo svegliati molto presto.	Dziś obudziliśmy sie bardzo późno.
Ti piace questo posto? Non c'eri stata prima?	Podoba ci się to miejsce? Nie byłaś tu wcześniej
Appena ero partita per la Spagna, ho sentito la nostalgia della casa.	Jak tylko wyjechałam do Hiszpanii, zatęskniłam za domem.

Niektóre czasowniki odmieniają się z avere lub essere w zależności od sytuacji.

Przykłady:

Ho cominciato a lavorare. - Rozpoczęłam pracę.
L’anno scolastico è cominciato. - Rozpoczął się rok szkolny.

Ho finito la lezione. - Skończyłem lekcję.
La lezione è finita. - Lekcja się skończyła.

Ho passato un mese magnifico. - Spędziłem wspaniały wieczór.
Sono passati molti anni. - Minęło wiele lat.

Ho cambiato la scuola. - Zmieniłam szkołę.
I tempi sono cambiati. - Czasy się zmieniły.

Czasowniki pomocnicze (modalne) dovere (musieć), potere (móc) i volere (chcieć) odmieniają się z tym czasownikiem posiłkowym, z którym odmienia się czasownik główny.

Na przykład:

siamo dovuti andare - musieliśmy pójść
abbiamo potuto dormire - mogliśmy spać

UWAGA!!!

Czasownik passare użyty wraz z essere oznacza "przemijać", natomiast z avere "spędzać".

Printer-friendly version
Login or register to post comments

Czasowniki odmieniające się z avere i essere

Przykłady:

Dołącz do ludzi uczących się słówek efektywniej

Gramatyka Włoskiego